Oświęcim: miasto między górami a rzekami

Tego szukamy w Oświęcimiu

Przekonaj się, co kryje się pod najczęściej wyszukiwanymi frazami internautów, takimi jak: Oświęcim praca, Oświęcim pogoda, Oświęcim, fakty Oświęcim, cmentarz komunalny Oświęcim, MZK Oświęcim, Oświęcim 112.

Jeśli jesteś osobą, która chce dowiedzieć się czegoś więcej o Oświęcimiu, tutaj możesz przeczytać kilka słów o jego historii.

---

Historycznie Oświęcim to jedno z najstarszych miast kasztelańskich w Polsce. Jego początki sięgają roku 1179, gdy Kasztelania Oświęcimska została przekazana księciu opolskiemu Mieszkowi Plątonogiemu przez Kazimierza Sprawiedliwego. Około 1272 r., za sprawą przywileju księcia opolskiego Władysława I, Oświęcim otrzymał prawa miejskie wzorowane na prawie lwóweckim. W tym czasie udzielono również przywileju na urząd wójta miasta Oświęcimia. W latach 80. XIII w. ziemia oświęcimska została włączona do Księstwa Cieszyńskiego. 3 września 1291 r. Oświęcim otrzymał potwierdzenie swoich praw, poszerzonych o nowe uprawnienia sądowe i gospodarcze.

W latach 1312–1317 Księstwo Cieszyńskie uległo podziałowi, co doprowadziło do powstania nowego, niezależnego od Polski i Czech, księstwa ze stolicą w Oświęcimiu. Pierwszym władcą został Władysław, ale jego następca, Jan Scholastyk, w 1327 r. złożył hołd lenny królowi czeskiemu Janowi Luksemburczykowi. W 1445 r. Księstwo Oświęcimskie podzieliło się na trzy mniejsze księstwa: oświęcimskie, zatorskie i toszeckie. Jan IV został władcą księstwa oświęcimskiego, lecz w 1457 r. sprzedał je królowi polskiemu Kazimierzowi Jagiellończykowi. W ten sposób Księstwo Oświęcimskie stało się częścią unii personalnej z Polską.

Na sejmie warszawskim 25 lutego 1564 r. Zygmunt August wydał przywilej inkorporacyjny, uznanie ziemi Księstwa Oświęcimskiego i Księstwa Zatorskiego, które zostało wykupione w 1494 r. przez króla Jana Olbrachta, za integralną część Korony Polskiej. Wtedy oba księstwa stały się administracyjnie częścią województwa krakowskiego, będąc jednocześnie zachowanymi tytułami. Okres wojen szwedzkich przyniósł upadek gospodarczy Oświęcimia, który był także dotknięty częstymi pożarami.

Na sejmie warszawskim 25 lutego 1564 r. Zygmunt August wydał dekret inkorporacyjny, oficjalnie włączając obszar Księstwa Oświęcimskiego i Księstwa Zatorskiego, nabytego w 1494 r. przez króla Jana Olbrachta, do struktury Korony Polskiej. W wyniku tego wydarzenia oba księstwa zostały administracyjnie przyłączone do województwa krakowskiego jako powiat śląski, przy jednoczesnym zachowaniu ich tytułów. Okres wojen szwedzkich przyczynił się do upadku gospodarczego Oświęcimia, który dodatkowo cierpiał z powodu częstych pożarów.

W 1772 r. Oświęcim znalazł się pod panowaniem austriackiej Galicji. Cesarz Franciszek II potwierdził wszystkie istniejące przywileje, dodając do tego prawo do organizowania 12 jarmarków rocznie. Miasto otrzymało status municypalny oraz nowy herb.

W drugiej połowie XIX wieku Oświęcim stał się kluczowym węzłem kolejowym. W 1856 r. przeprowadzono tu linię Kolei Północnej Cesarza Ferdynanda (KFNB) między Trzebinią a Zebrzydowicami, co umożliwiło połączenie z Krakowem i Wiedniem. W 1863 r. wybudowano połączenie do Katowic przez Mysłowice, a w 1884 r. zrealizowano bezpośrednią linię do Krakowa Płaszowa przez Skawinę. Rozwój miasta nastąpił zarówno pod względem gospodarczym, jak i urbanistycznym, częściowo związany z odbudową po dwóch dużych pożarach. 23 sierpnia 1863 r. dwie trzecie zabudowy, w tym ratusz, fara i dwie synagogi, uległy zniszczeniu w pożarze. Nowy ratusz został zbudowany w latach 1872–1875. W 1881 r. kolejny pożar zniszczył część kościoła parafialnego wraz z plebanią i wikarówką, szkołę, szpital oraz ponad 50 innych budynków.

Na początku XX wieku pojawiły się nowe instytucje miejskie i rozwinęło się miasto. W 1910 r. utworzono starostwo oświęcimskie, które miało swoją siedzibę w Oświęcimiu. W latach 1915–1916 powstało gimnazjum, a w latach 1917–1918 zbudowano nowe osiedle mieszkalne, które było nazywane "Barakowym", "Nowym Miastem" lub "Oświęcimiem III". 3 listopada 1918 r. Komisja Likwidacyjna w Krakowie utworzyła Powiatowy Komitet Komisji Likwidacyjnej dla powiatu oświęcimskiego, co było początkiem cywilnych, oficjalnych władz polskich na tym obszarze. W kolejnym roku powiat oświęcimski, z wyłączeniem Kęt, został włączony do województwa krakowskiego, obok 23 innych powiatów. Wówczas powołano Komitet Niesienia Pomocy Górnoślązakom, a rok później – Powiatowy Komitet Plebiscytowy w Oświęcimiu. W 1932 r. powiat oświęcimski został zlikwidowany, a jego obszar podzielono między powiaty wadowicki i bialski, a miasto stało się częścią tego drugiego.

W okresie niemieckiej okupacji miasto zostało bezpośrednio włączone do Trzeciej Rzeszy. 16 czerwca 1940 r. Niemcy utworzyli oboz koncentracyjny Auschwitz. Wtedy przybył pierwszy transport Polaków – więźniów politycznych. W latach 1940–1944 miały miejsce akcje przesiedleńcze i wysiedleńcze w mieście i jego okolicach. W latach 1941–1942 powstały kolejne obozy, takie jak Birkenau i Monowitz, oraz kilka podobozów oświęcimskich, na przykład Trzebinia. W tych samych latach zbudowano zakłady chemiczne I.G. Farben w Dworach koło Oświęcimia. 19 stycznia 1945 r. ostatni pieszy transport więźniów opuścił Auschwitz, po czym Niemcy zniszczyli komory gazowe i krematoria w Brzezince, a także podpalili baraki, w których przechowywano mienie ofiar.

26 stycznia 1945 r. Armia Radziecka wkroczyła na teren obozu Auschwitz, a dzień później miasto zostało zajęte. Od 1945 r. rozpoczęła się odbudowa lokalnego przemysłu, obejmująca także byłych zakładów I.G. Farben, które niestety zostały obrabowane przez Sowietów w okresie od lutego do sierpnia tego samego roku. 2 lipca 1947 r. na obszarze dawnej niemieckiej nazistowskiej obozowej KL Auschwitz-Birkenau powstało Państwowe Muzeum Oświęcim-Brzezinka. W 1951 r. ponownie utworzono powiat oświęcimski, który obejmował 4 miasta i 6 gmin zbiorowych.

1 czerwca 1975 r. zgodnie z nowym podziałem administracyjnym kraju powiat oświęcimski został włączony do nowo utworzonego województwa bielskiego, z wyjątkiem miasta Brzeszcze i gminy Jawiszowice. 7 czerwca 1979 r. papież Jan Paweł II dokonał historycznej wizyty na terenie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu Auschwitz-Birkenau. W tym samym roku UNESCO wpisało Państwowe Muzeum w Oświęcimiu – Brzezince na Listę Światowego Dziedzictwa. Od 1999 r. ponownie istnieje powiat oświęcimski w ramach województwa małopolskiego, obejmujący gminy: Zator, Kęty, Oświęcim, Chełmek, Przeciszów, Osiek, Brzeszcze oraz Polanka Wielka.

---

Nie przegap najważniejszych informacji

Dane statystyczne
Fakty
Pogoda